Kerst vieren op Aruba? Dan kan op meerdere manieren

Zo’n aankondiging gaat vaak gepaard met een zeer goed uitgekiende meme en heel veel enthousiasme. Weken van tevoren vindt er in hoog tempo een wisseling van spullen in alle winkels plaats en geven de kerstnummers die door de speakers schallen een seintje dat de mooiste tijd van het jaar er met rappe schreden aankomt. Langzaam maar zeker zie je steeds meer drommen mensen in bouwmarkten die op zoek zijn naar een nieuwe kleur buitenverf om hun huis nog even snel op te kalefateren voor de laatste regenbuitjes van het jaar zich aandienen.

De meeste radiozenders op het eiland starten half oktober al met het draaien van kerstliedjes, waarbij zowel de klassiekers als moderne nieuwkomers en traditionele Gaitas, gezongen door talentvolle Arubaanse zangers, elkaar moeiteloos afwisselen. Gaitas zijn doorgaans uptemponummers met een dansbaar ritme en komen oorspronkelijk uit de Maracaibo-regio in het nabijgelegen Venezuela. 

Hoewel op 11 november met veel bombarie de jaarlijkse aftrap van het carnavalsseizoen plaatsvindt, waarbij Arubanen tijdelijk hun liefde voor kerstmuziek verruilen met de ritmes van carnavalsmuziek, beter bekend als soca, duurt het niet lang voordat de jingle bells weer volop omarmd worden. 

Op de vraag hoe Arubanen de feestdagen vieren volstaat één antwoord niet. Het gaat namelijk om meer dan kerst en Oud & Nieuw. Zoals veel bezoekers inmiddels weten is het eiland al eeuwenlang een smeltkroes van verschillende culturen. Van Europeanen tot Afro-Caribische mensen en Amerikanen. Op het One happy island neemt iedereen zijn eigen gebruiken mee om vervolgens onderdeel uit te maken van één samenleving. Zo ontstaat er altijd wel een reden om te feesten. 
Aan de hand van dit artikel neem ik jullie mee op een chronologische reis langs de populairste festiviteiten op Aruba voor en tijdens de kerstperiode.

Dat verreweg de meeste bezoekers uit Amerika komen is alom bekend. Dat houdt in dat bepaalde feestdagen ook op Aruba volop gevierd worden. Denk aan Thanksgiving, wat weliswaar geen officiële feestdag is, maar wel overal op het eiland aan populariteit wint. Van uiteten gaan tot het organiseren van speciale Friendsgiving thuisfeestjes of even stilstaan bij alles waar je dankbaar voor bent. 

Daarna volgt Sinterklaas, een welbekend feest dat ooit door Nederlandse bezetters naar Aruba is gebracht en wat een waar kinderfeest is. Het verhaal van Sinterklaas is in Nederland natuurlijk wel bekend en behoeft dan ook geen uitleg. Ook op Aruba is het Sinterklaasfeest door de jaren heen zodanig aangepast dat het voor iedereen een vrolijke viering is. 
Na Sinterklaas is het tijd voor Dia de las Velitas, een door de Colombianen meegebrachte traditie. Het wordt ook gezien als de onofficiële start van het kerstseizoen en bestaat uit een nacht waarin kleine kaarsjes worden aangestoken en vrienden en familie bij elkaar komen om onder het genot van heerlijk eten en muziek van elkaars gezelschap te genieten. Het feest, waarbij de onbevlekte ontvangenis van de heilige maagd Maria centraal staat, vindt op 7 december plaats. 

In november en december krijgen bezoekers dikwijls de kans om hun smaakpapillen met traditionele kerstgerechten te verrijken. Uiteraard mag de oliebol uit Nederland hierbij niet ontbreken. Een ander populair gerecht is de ayaca. De ayaca is van oorsprong Venezolaans en is echt een must-try wanneer je tijdens de feestdagen op Aruba bent. Waar in veel huishoudens met kerst een kalkoen op tafel staat, komen vrienden en familie op Aruba bij elkaar om samen ayaca’s, pakketjes met vlees of groenten, te maken. Het is een wezenlijk onderdeel van ieders jeugd en recepten worden vaak van generatie op generatie overgedragen. 

Bij het maken van een ayaca wordt langzaam gegaard stoofvlees op een bedje van gekruid deeg gelegd. Voordat het pakketje in een bananenblad met een touw eromheen verpakt wordt, komen er nog olijven, kappertjes en rozijnen bij. Ook voegen Arubanen vaak zure uitjes, cashewnoten en een pittige saus aan de vulling toe. Tegenwoordig kom je steeds meer varianten op de traditionele ayaca tegen zodat aan alle dieetwensen voldaan kan worden. 

Een ander gerecht dat zeker niet mag ontbreken bij een rijkelijk gedekte kerstdis en op kerstavond (Nochebuena) gegeten wordt is de pan de jamon. Pan de jamon is eveneens van oorsprong Venezolaans en is een met ham gevulde kerstbrood met daaromheen rozijnen en olijven. Het geheel wordt vervolgens in de oven gebakken. 

Zowel pan de jamon als de ayaca zijn favoriet op het eiland en iedereen kent wel iemand die de allerbeste ayaca of pan de jamon maakt. Datzelfde geldt ook voor cakes, snacks en punch.  

Voor je het weet zijn alle huizen verlicht, prijkt de kerstboom in menig woonkamer en ziet iedereen er weer uit om door een ringetje te halen. Alle kerken op het eiland houden een middernachtmis, evenals diensten op eerste kerstdag. De diensten vinden zowel in het Engels als het Papiaments plaats. Ondertussen wurmt de kerstman zich weer door alle schoorstenen om cadeaus achter te laten. Gelukkig begaat hij geen uitglijders, aangezien er geen sneeuw op Aruba ligt. 

Gezinnen met Zuid-Amerikaanse wortels krijgen niet alleen een cadeau van de kerstman, maar ook van het kindeke Jezus (Niño Jesus). Vervolgens stellen zij zelf een cadeau samen om op 6 januari, de dag van de Driekoningen te geven. Opgroeien op Aruba betekent met verschillende culturele tradities in aanraking komen en dat is zeker niet verkeerd.

De laatste week van de feestmaand is aangebroken en op multicultureel Aruba brengt dat weer een hoop nieuwe gebruiken met zich mee. Tijdens oud en nieuw mogen kinderen zes dagen lang vuurwerk afsteken. Vuurwerkuitbaters verkopen dan langs de kant van de weg tijdelijk diverse soorten vuurwerk. 

Het beruchtste vuurwerk op Aruba is de Pagara. In sommige Aziatische culturen heeft de Pagara als doel om alle pech van het afgelopen jaar te verjagen zodat men het jaar weer vol goede moed en met veel voorspoed kan beginnen. Lokale bedrijven steken op de laatste dag van het jaar rond middernacht zowel voor hun bedrijfspand als thuis een Pagara af. Tegelijkertijd vult de lucht zich zowel in San Nicolas als in Noord met prachtig siervuurwerk en krijgen mensen minstens een halfuur een waanzinnige luchtshow voorgeschoteld. 

Op tweede kerstdag en nieuwjaarsdag doet iedereen precies hetzelfde, namelijk uitrusten en ontspannen. Sommigen gaan naar het strand, anderen blijven in bed.