Wij houden het hele jaar door wel van lekker eten, maar tijdens de feestdagen tillen we het naar een hoger niveau. Dan draait het niet alleen om het eten zelf, maar om onze dierbaren. De liefde die in een traditionele kerstham gestopt wordt proef je terug in de smaak. Het recept is hetzelfde, maar toch smaakt het bij elke familie weer geheel anders. Het doet ons denken aan onze kindertijd toen we bij onze oma’s waren. Een van de dingen waar ik het meest heimwee naar heb wanneer ik niet op Aruba ben, zijn de kerstgerechten die we op eerste kerstdag eten. Ik denk er met veel blijdschap aan terug. Nu bereid ik dezelfde gerechten voor, maar dan met mijn eigen gezin. Met dit artikel wil ik jullie met kerst een stuk Arubaanse cultuur meegeven. Zodat het voelt alsof je zelf op Aruba bent. 

Hieronder heb ik enkele traditionele Arubaanse gerechten onder elkaar gezet. Sommige recepten zijn familierecepten. De tafels zijn bij ons altijd rijkelijk gevuld met kerst en wie weet ervaar je het volgend jaar zelf wanneer je kerst op ons One happy island viert. Wij raden je in ieder geval zeker aan om een van onderstaande smakelijke gerechten voor de kerst te maken. 

Arubaanse kip voor de kerst

Laten we met een simpel doch populair gerecht beginnen. Een waar de kinderen ook van smullen. Het is een veilige keuze voor het geval je moeilijke eters over de vloer hebt of kerst met een grote groep familie of vrienden viert. 

Ingrediënten

• Een hele kip
• Adobo (of andere kruiden)
• Knoflookpoeder
• Uienpoeder
• Paprika
• Sojasaus
• Rode wijn
• Ongezouten boter

Kruid de gehele kip met Adobo (of andere kruiden), knoflookpoeder, uienpoeder en paprika. Meng wat sojasaus en rode wijn in een aparte kom en borstel het evenredig over de gehele kip heen en giet ook wat in de kip zelf. Ik gebruik hier zelf een aluminiumbak voor. Dat is makkelijk schoon te maken. Laat de kip een nacht in de koelkast staan zodat het alle ingrediënten goed absorbeert. Haal de kip een uur voordat je het gaat roosteren uit de koelkast. Wrijf de kip vervolgens met ongezouten boter in. Bedek de bak met aluminiumfolie en bak het geheel ongeveer 30 minuten op 176c. Verwijder nadien de folie en laat het vervolgens verder bakken tot het geheel goudbruin is. Oh en zie je vervolgens het sap op de bodem drijven? Dan heb ik nog een gouden tip voor je. Onze pan bati (zie het onderste recept in ons overzicht) dip je in die saus. Geen dank!

Vleesvulling, beter bekend als Relleno

Op Aruba hebben wij een ietwat ander recept voor vleesvulling. Wij vullen onze kip namelijk met rundergehakt. Vlees in vlees dus. Het klinkt een beetje vreemd, maar het is echt heel erg lekker. Ons recept voor rundergehakt is echter wel heel anders dan wat je wellicht gewend bent. Dit recept heeft een Arubaanse feestdagentwist. 

Ingrediënten

• Rundergehakt
• Adobo (of andere kruiden)
• Knoflookpoeder 
• Uienpoeder
• Gemalen rundergehakt
• Paprika
• Sojasaus
• Ketjap Manis
• Tomatenpuree
• Annatto (Rucu Mula)
• Olijven
• Rozijnen
• Cashewnoten
• Kappertjes
• Gedroogde pruimen
• Pareluien

Bak de rundergehakt met wat boter, kruiden, knoflookpoeder, uienpoeder, paprika, een beetje sojasaus en ketjap manis bruin. Voeg nadat het vlees is doorgekookt tomatenpuree en annatto, met een beetje water toe. Zodra de vulling helemaal gaar is zet je het vuur lager en voeg je de olijven, rozijnen, cashewnoten, kappertjes, gedroogde pruim en pareluien toe. Gefeliciteerd! Je hebt een typisch Arubaanse vleesvulling gemaakt. Nu is het zo dat wij de kip over het algemeen niet vullen, maar het als bijgerecht serveren. Wij noemen het echter vulling omdat we er onze monden en magen mee vullen, dus dan klopt de naam toch nog enigszins.

Geroosterde kerstham

Dit gerecht is echt favoriet onder de Arubanen. De restjes worden zelfs de volgende dag met ei of op brood gegeten. Het mag bij geen enkele kerstdis ontbreken. De kerstham, of zoals wij het noemen ‘ham di pasco’  is het gerecht der gerechten voor de feestdagen.

Ingrediënten

• Een hele ham (met of zonder bot)
• Kruidnagel
• Bruine suiker
• Mosterd
• Gemalen ananas (met het sap)
• Kersen uit blik (met het sap)
• Azijn
• Maïszetmeel

Breng de ham zonder vel met kruidnagel aan de kook en laat het een uur koken. Terwijl de ham wordt gekookt, bereiden wij de saus voor. Voeg 4 kopjes water aan een pan toe en breng het aan de kook. Voeg vervolgens twee kopjes bruine suiker toe en roer het geheel tot de suiker in het water is opgelost. Voeg een eetlepel mosterd toe, evenals de gemalen ananas met het sap, de kersen met het sap en een eetlepel azijn en laat het geheel sudderen. Nadat het een tijdje gesudderd heeft voeg je een eetlepel maïszetmeel toe. Zorg er wel voor dat je de maïszetmeel eerst in een kom met een beetje koud water door elkaar gemengd hebt om klonters te voorkomen. Doe de gekookte ham op een aluminiumbakplaat en giet een deel van de saus eroverheen. Bak de ham ongeveer 30 minuten op 176c en draai het om, om de rest van de overgebleven saus eroverheen te gieten, alvorens het nog eens 30 minuten te laten bakken.

Gevulde kaas, beter bekend als Keshi Yena

Populaire uit Nederland overgewaaide etenswaren zoals Goudakaas, heeft tot enkele lokale gerechten zoals Keshi Yena geleidt. Keshi yena laat zich het beste omschrijven als gevulde kaas. Traditiegetrouw wordt het gerecht gemaakt door een uitgeholde Edammer of Goudakaas met gekruid vlees en andere ingrediënten te vullen, om het vervolgens met het originele deksel van de kaas te sluiten. Het geheel wordt in de oven gedaan tot de kaas volledig gesmolten is en het warm genoeg is. Tegenwoordig wordt keshi yena als stoofschotel gemaakt.

Ingrediënten

• 1 pond gesneden Hollandse Goudakaas 
• 1 grote ui
• 4 eetlepels gesmolten boter
• 2 kopjes gekookte kip (of vis of tonijn uit blik)
• 1 grote gepelde en gesneden tomaat
• 2 dille augurken, gemalen 
• 8 grote gevulde gesneden olijven 
• 1 ½ eetlepel gemalen knoflook
• ¼ kopje rozijnen
• 1 eetlepel fijne mosterd 
• ½ kopje ketchup 
• ½ theelepel Worcestershire sauce
• 1 kopje fijngesneden cashewnoten
• Boter om de bakpan mee te beboteren 

Beboter een diepe glazen ovenschaal en beplak de zijkanten van de schaal grotendeels met plakjes Goudakaas. Doe 4 eetlepels boter in een koekenpan en laat het smelten. Voeg daar de uien aan toe en fruit het tot het goudbruin is. Voeg de tomaten, augurken, groene pepers, kappertjes, knoflook, rozijnen, mosterd, ketchup en Worcestershire sauce toe, evenals de fijngesneden cashewnoten. Verdeel het mengel over de kaasplakken en bedek het geheel met de overgebleven plakken kaas. Doe de schaal in een grotere bakpan en vul de pan aan weerskanten tot ongeveer de helft met water. Bak in een voorverwarmde oven op ongeveer 176c 30 minuten. 

Ayaca

Hoewel dit gerecht oorspronkelijk uit Venezuela komt is ayaca inmiddels ook een vast onderdeel van een traditioneel Arubaans kerstmenu. De meeste Arubanen vriezen een boel ayaca’s in om er een aantal rond de kerst te eten en de rest het hele jaar door, aangezien het niet het hele jaar door te verkrijgen is. Ayaca’s worden met maïsmeeldeeg gemaakt en gevuld met verschillende soorten vlees, waarvan versnipperde kip het populairst is, aangevuld met andere heerlijke ingrediënten. Het geheel wordt vervolgens in een bakbananenblad gewikkeld en gevroren tot het gegeten wordt. Je kunt een ayaca in de magnetron doen, maar het beste is om het in een pan met water ongeveer 45 minuten te laten koken. Zo blijft het goed vochtig van binnen.

Ingrediënten: Vulling

• Ongeveer 2 kilo kip (zonder vel) 
• Kappers 
• Tomatenpuree 
• Oreganokruiden 
• 1 eetlepel komijn 
• 3 eetlepels suiker 
• Knoflookpoeder 
• Uien
• Knoflook (fijngesneden) 
• Groene paprika  
• Selderij 
• Boter en plantaardige olie 
• Gedroogde pruimen
• Rozijnen 
• Cashewnoten 
• Gesneden ham 
• Groene olijven 
• Indien gewenst, hete pepers 
• Zout en peper om het op smaak te brengen
• Bouillon

Ingrediënten: Deeg

• Ongeveer 0.9 kilo gele maïsmeel 
• 1 kopjes melk
• 1.5 kopjes water 
• 1 theelepel zout
• 5 kopjes kippenbouillon 
• 236 gram boter 
• ½ kopje gemalen annatto (ruku)

Ingrediënten: Bananenbladeren

• ½ kopje plantaardige olie
• Bananenbladeren

Stap 1.

Kook de kip met wat bouillon tot het geheel goed doorgekookt is. Verwijder de kip uit de hete pan en begin met het versnipperen. Doe de versnipperde kip met de overgebleven bouillon in een kookpan en kruid het geheel met oregano, komijn, peper en knoflookpoeder. Voeg boter, knoflook, gesneden ui, groene paprika, selderij, gesneden ham, hete pepers om het op smaak te brengen en suiker toe. Doe de pan op een middelheet vuur en kook de kip goed door. Voeg indien nodig een beetje plantaardige olie toe. Wanneer alle ingrediënten goed met elkaar vermengd zijn en goed doorgekookt zijn voeg je de tomatenpuree, suiker, rozijnen en wat kappers toe en laat je het nog even doorkoken. Indien gewenst, kun je er een beetje water aan toevoegen. Breng het op smaak met een snufje zout en peper. Wees voorzichtig met het toevoegen van zout. De kip, bouillon en kappers zorgen ervoor dat het al aardig zout is. Wanneer het geheel klaar is haal je de pan van het vuur af en laat je de kip afkoelen.

Stap 2.

Was de bananenbladeren grondig met water. Wrijf de bladeren goed door met een natte doek en maak het geheel vervolgens met keukenpapier droog. Verdeel de bladeren in tweeën. 

Grotere bladeren bij het deeg en kleinere bladeren over de grotere, gevouwen stukken. 

Verwijder het harde stuk in het midden van het blad met een schaar en knip de bladeren eraf. Er zijn plekken waar je de bladeren kant en klaar koopt. Kook de bladeren indien gewenst 2 minuten door zodat het geheel een stuk losser wordt, mocht het lastig zijn om de bladeren te vouwen.  

Stap 3.

Doe een pan op een middelheet vuur en voeg de boter en de annatto toe. Zorg ervoor dat de boter en de annatto goed smelten zodat de kleur vermengd wordt met de boter. Verwijder de pan en laat het geheel afkoelen. Doe de maïsmeel in een grote pan en voeg langzaam op een middelheet vuur de kippenbouillon toe. Wanneer het geheel langzaam begint te koken, voeg je de boter en annatto toe. Laat het geheel nog een beetje doorkoken en voeg al naar gelang meer kippenbouillon toe. Vooral wanneer het geheel nog te stevig is. Roer het geheel door met een houten lepel. Wanneer alles goed doorgekookt is en dezelfde textuur als brood heeft haal je het van het vuur af en laat je het afkoelen. Maak balletjes van gelijke grootte en laat het even trekken. De deegballetjes moeten groot genoeg zijn om vervolgens platgemaakt te kunnen worden.

Zullen we nu alles met elkaar vermengen? 

1. Zorg ervoor dat de bananenbladeren droog zijn. 
2. Doe de olie aan de binnenkant van het grotere bananenblad.
3. Doe het deegballetje in het midden en maak het plat.  
4. Voeg nu de vulling en de sappen toe
5. Voeg per ayaca 2 groene olijven toe
6. 1 gedroogde pruim
7. 2 cashewnoten 
8. Voeg indien gewenst hete pepers toe. De hoeveelheid hangt geheel af van hoe pittig je het wil hebben.

Het inwikkelen van de ayaca

1. Pak de twee kanten beet en doe net alsof je een stuk papier omvouwt. Zorg dat de twee kanten in het midden op elkaar aansluiten zodat de vulling in het deeg zit.
2. Zorg ervoor dat de vulling volledig in het deeg verstopt zit. 
3. Vouw de twee uiteinden naar elkaar toe alsof je een cadeau inpakt. 
4. Vouw daarna de twee andere uiteinden aan de bovenkant naar elkaar toe.
5. Pak een ander bananenblad, een kleinere en leg het bovenop de uiteinden van de gevouwen ayaca en rol de acaya naar het buitenblad toe, net alsof je een tapijt oprolt. 
6. De breedte van het kleinere blad moet de volledige lengte van de ayaca omvatten. 
7. Knip een stuk kooktouw van ongeveer 2.50 centimeter af en draai de ayaca vast zodat er een visnetpatroon op de ayaca ontstaat. 

Bonus: Pan bati

Pan bati is het perfecte bijgerecht voor bij een stoofpot, een soepje of een visgerecht. Maar wist je dat het ook het ideale bijgerecht is voor een kerstmaal? Het platte broodje is gemaakt van maïsmeel en meel en houdt het midden tussen een platbrood en een pannenkoek. In vergelijking met een Amerikaanse pannenkoek is het compacter en minder zoet. Het is ideaal om mee te dippen, eten op te souperen en het is een beter alternatief dan je bord schoonlikken terwijl je in gezelschap aan tafel zit.

Ingrediënten

• 2 kopjes deeg 
• 1 kopje fijngemalen maïsmeel 
• 2 eetlepels bakpoeder 
• Een snufje zout 
• 1 eetlepel witte suiker 
• 1 geklopt ei
• 1 ¾ kopjes volle melk
• 1 theelepel vanille-extract 

Meng alle ingredienten door elkaar in een grote kom. Het beslag moet net zo dik zijn als pannenkoekenbeslag (voeg indien nodig een eetlepel water toe om het wat steviger te maken). Arubanen gebruiken traditiegetrouw een soort braadpan, maar een kookplaat, licht ingevet met bakspray werkt ook goed. Giet ¼ kopje beslag voor elke pan bati op een middelheet vuur in de plaat en draai het geregeld om wanneer er bubbeltjes ontstaan. Beide kanten moeten lichtgoudbruin zijn. Als je restjes over hebt eet het dan op met gesmolten kaas en je hebt de perfecte avondsnack te pakken. 

Welk gerecht maak jij tijdens de feestdagen?